КӨБЕЮ – ЕЛДІҢ МҰРАТЫ
05.02.2015 10:15 Нұртөре ЖҮСІП 093
Қазақстан халқының саны бір жылда 1,5%-ға ұлғайып, 2015 жылдың 1 қаңтарында 17 млн 417,4 мың адамды құрады деп хабарлады Қазақстан Республикасының Статистика комитеті.
Көріп отырмыз: «Көп қорқытады, терең батырады» деген, көптің аты – көп; жақсы да, жаман да көптен шығады; сан болмай, сапа болмайтыны тағы бар; әлемдегі сан жағынан бір миллиардтан асып кеткен Қытай мен Үндістан анау – осыншама халықты асырап, аман ұстау жолында кемерінен асып тұр; біз мынау – кең-байтақ жеріміздің бір пұшпағына аман жеткен қандастарымызды «оралман» деп көзге шұқып, кеудеден итеріп, қит етсе ана жақ, мына жақ деп, «ала қойды бөле қырқуға» ұмтылып, ұлдарымыз 40-тан асқанша қатын алмай, қыздарымыз 40-қа жеткенше байға тимей, екі ортада көбеймей, көбейе алмай, жетпей, жетісе алмай тұрған...
«Егер 1932-33-жылғы советтік геноцид болмаса, бүгінгі қазақтың саны кемі жиырма миллионға тартар еді, Орталық Азиядағы ең қуатты мемлекет аталар едік, тіліңіз не, біздің ойымызға да кірмеген қаншама мәселе өзінен-өзі шешіліп жатар еді, мінезіміз де, жүріс-тұрысымыз да, әлеуметтік, экономикалық жағдайымыз да басқаша болар еді... деп зарлана бергеннен не қайыр. Болмаған болашақ, жүзеге аспаған, орта жолдан қиылған тарих. Халқымыздың үш мың жылдық ерлік күресі, ұзақ тарихтан жеткен барлық игілік – айналасы екі-ақ жылда сарп болды, ақыры, міне, өз жұртымызда осыншама бейшара күн кешіп жатырмыз. Бірақ ақыр түбі бұл емес. Тілегіміз біржола кесілген жоқ. Болашағымыз біржола тұйықталған жоқ. Өз ел, өз жерімізде отырмыз. Соған орай, өз сыбағамызды, тиесілі еншімізді иелену үшін... ең басты шарт – көбею!» деген болатын қазақтың аса көрнекті жазушысы Мұхтар Мағауин.
Қазақстан халқының саны бір жылда 1,5%-ға ұлғайып, 2015 жылдың 1 қаңтарында 17 млн 417,4 мың адамды құрады деп хабарлады Қазақстан Республикасының Статистика комитеті. Қазақстандағы қала халқының саны 2,07 пайызға өсіп, 9 млн 628,8 мың адамға, ауыл тұрғындарының саны 0,79 пайызға өсіп, 7 млн 788,6 мың адамға жетті.
Осы ретте Оңтүстік Қазақстан облысының халық саны 2014 жылдың басынан бері 2 пайызға өскен – 2,789 млн, Алматы облысында – 1,6 пайызға өсіп, 2,016 млн, Маңғыстау облысында – 3,3 пайызға өсіп, 606,9 мыңға, Жамбыл облысында – 1,3 пайызға өсіп, 1,099 млн, Ақтөбе облысында – 1,7 пайызға өсіп, 822,7 мың, Қызылорда облысында – 1,8 пайызға өсіп, 753,2 мың, Атырау облысында – 2,4 пайызға өсіп, 581,5 мың, Қарағанды облысында – 0,6 пайызға өсіп, 1 миллион 379 адамға жетті.
Мемлекет басшысы Қазақстан халқын 20 миллиондық межеге жеткізу туралы әлденеше рет айтты. Осы мақсатқа жету үшін не істеу керек? Мемлекет тарапынан барлық әлеуметтік жеңілдіктер қарастырылмайынша, нәтиже болмайды. Бұл – бір. Екіншіден, «жағдай болғанда ғана туамыз» деген ойдан арылу керек. Әлем мысалына қарасаңыз: «жағдайы бар» Еуропа елдері патырлатып туып жатқан жоқ; қайта Қытай мен Үндістан, Ауғанстан мен Пәкстан сияқты мемлекеттер жағдайы жетісіп жатпаса да өсім қарқынын азайтпай тұр.
Осы ретте қанқұйлы соғыстан аман оралған қазақ сарбаздарының бейбіт заманда жасаған ұлы ерлігі ескерілмей келе жатқанын айтсақ, артық болмас. Соғыстан аман келген сарбаздар демографиялық дүмпудің негізін қалады; өткен ғасырдың 60-80-жылдары әр шаңырақта кемінде 7-8-ден, алды 15 балаға дейін туылды. «Аман қалу» инстинкті «Көбею» инстинктіне ұласты. Сөйтіп, соғыстан кейінгі жылдарда қазақ халқының саны еселей өсті.
Тәуелсіздік тұсында сол қарқын неге жоқ? Қазақ баласын оқытуды, «адам қылуды» аңсайды. 11 жыл мектепте, 4 жыл жоғары оқу орнында, 2 жыл магистратурада оқу үшін біраз уақыт кетеді; одан қалды карьера, жағдай жасау деген ыбық-сыбық тағы бар, талай жас жеткіншек үйленуге, отбасылы болуға, ұрпақ өрбітуге тәуекел ете қоймайды. Соның салдарынан демографиялық тұрғыда «бос кеңістік» пайда болды. Ал бос жерге босқын үйір келетіні белгілі. Бос жерге қос тігетін күнді жақындатуға жаппай атсалысу арқылы ғана ұлт ұпайы түгенделеді.
Қасиетті Құранда «өз жеріңе, өз еліңе, өз салт-дәстүріңе, өз қалыбыңа жөндеп ие бола алмасаң, орныңа басқа қауым әкелеміз» деген мазмұнда айтылған сөз бар.
«Басқа қауымды» күтіп, босқа қарап отырамыз ба?!.
Бір мезет осыны ойласақ қайтеді?