ЖЫЛҚЫ ЖЫЛЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ ҚАНДАЙ?

ЖЫЛҚЫ ЖЫЛЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ ҚАНДАЙ?
25.12.2013 20:55 Жомарт МОЛДАХМЕТҰЛЫ 0121
Енді бес күннен соң жұмыр жер бетіндегі барлық тіршілік иесі Жаңа жыл – 2014 жыл – Жылқы жылының табалдырығын аттайды.
Әрине, жұмыр басты әр пенденің жыл он екі айда бір айналып келетін жаңа жылды асыға күтіп, одан бақыт пен ұлан-асыр қуаныш күтетіні ақиқат. Әсілінде, адам үшін әрбір жылдың тек өзіне ғана тән берер несібесі бар . Бұған қоса, сонау ғасырлардан күні бүгінге дейін жер шарындағы әр тұрғын бұл күнге айрықша дайындықпен, үкілі үмітпен келетіні тағы анық. Жалпы, әр жылдың өз ерекшелігі, артық­шылығы бар. Бүгін біз Жылқы жылының ерекшелігі, сондай-ақ осы жылы өмірге келген адамдардың өмір жолы қандай болатын­дығы тәрізді тағы басқа бірқатар сауалдарға жауап іздеуге тырыстық.

Әдетте көпшілік қауым Жаңа жыл­ды отбасылық мейрам ретінде қа­был­дайды. Мәселен, 2014 жылдың Жылқы жылы – екендігінің өзі біздің бұл пікі­рімізді дәлелдей түскендей. Өйткені жылқы үй жануары, сондай-ақ ол иесі­нен шуаққа толы жылы сезім мен қам­қорлықты, ерекше күтімді қажет етеді. Сондықтан ең алдымен, Жылқы жы­лында тәуелсіз Қазақ елінің әрбір ша­ңырағы күн шуағындай ерекше жылы­лыққа толы болсын деп тілейік! Жал­пы, халық арасында «жаңа жылды кімде-кім тамаша қуаныш пен шаттыққа толы жағдайда қарсы алса, сол адам жыл бойы қуаныш пен шаттықта болады» дейтін фәлсафа бар. Егер осы сөзге мән беріп, әр жаңа жылды қалай қарсы алғаныңызға және сол жылы оның нә­тижесі қалай болғанын аз-кем зерде­ле­сеңіз, онда халық айтқан бұл сөздің шынайылықпен үйлесетінін аңғара­-
сыз. Олай болса, әрбір адамның Жаңа жыл­ды сергек сезіммен, есте қалар­лық­тай өткізгені абзал.
Биыл табалдырық аттағалы отыр­-
ған Жылқы жылы қандай болуы мүм-кін деген мәселеге келсек, осы мәселені індете зерттеп жүрген зерттеуші-ға­лымдар Жылқы жылының қалай бо­латындығын сөз жоқ, жылқының асыл қасиетімен, өзіне ғана тән ерекшелік­те­рімен байланыстырады. Ал Шығыс ел­дерінің жылнамасы бойынша алдағы Жылқы жылында тұрғындардың еш­қандай қауіп-қатерсіз, мамыражай тір­лік кешетіндігін және мұны жылқы малының тамаша қасиетімен, әсіресе, иесін жанындай жақсы көретіндігімен байланыстырады. Реті келгенде айта кет­сек, ежелден мал бағудың қыры мен сырын терең меңгерген, жылқының қасиет-қадірін оның түр-тұрпатына қарап айыра білген қазақ халқы үшін жылқының да, Жылқы жылының мән-маңызы ерекше. Содан да болар, ата-ба­баларымыз Жылқы жылынан зор үміт күткен. Тіпті осы жылы өмірге келген немере-шөберелеріне жылқы сөзі қо­сар­ланған (Жылқыбек, Жылқыбай, т.б.) деген есімді беруді жөн көрген. Мұның сәби ержеткенде оның бойынан жыл­қыға тән айрықша қасиеттер, жайдары жылылық есіп тұрсын деген ниеттен туған ой-пайым екені даусыз. Өмірдің өзі мұны нақты дәлелдеп отыр. Қайсыбір зерттеуші-ғалымдар, жылқының бос­тандық сүйгіш, кез келген адамның қолға үйретуіне тез көнетіндігін жаңа жылда адамдардың бір-біріне деген сү­йіспеншілігінің, жылы ықыласының ана­ғұрлым арта түсетіндігін айғақ­тай­тындығымен түсіндіреді. Жалпы, жыл­қы малын байлық пен бақ-берекенің бас­тауы деп түйсінген де жөн. Өйткені төрт аяқты жануарлардың арасында дәл жылқыдай таза, әдемі де көрікті, сұлу жа­ратылғаны жоқ десек еш қателес­пей­міз. Ал мұның өзі Жылқы жылында өмір­ге келген бүлдіршіндер жастайы­нан тазалыққа құмар, әсемдікті жаны сүйетін адам болып өсетінін айқын­дай­ды. Жылқының тағы бір ерекшелігі, ол кез келген нәрсені аузына алмайды. Әсі­лінде, жылқы арпа мен сұлыны ерек­ше ұнатады. Халқымыздың «арпа бер­сең атқа бер, күтір-күтір шайнасын...» деуі осының дәлелі болса керек-ті. Оның үстіне арпа мен сұлының ағзаға тигізер пайдасы өте зор әрі ол өте таза қоректік зат екені белгілі. Демек, жыл­қының қай­сыбір мал тәрізді көди-сө­-диді емес, ең таза жем-шөпті қорек етуі, бұл – оның шынайы тазалығы! Ал қай­сыбі­реулердің «жылқы жылында жыл­қы етін пайдалануға болмайды» дейтіні бар. Бұл бәлкім, қазы-қартаға қолы жетпей жүрген қайсыбіреулердің ойдан шығар­ған тәмсілі болар. Өйткені басқа жұртты қайдам, бір күнін қазы-қарта­сыз елес­те­те алмайтын қазекең үшін мұндай «уль­тиматум» әрине, қиын нәр­се. Бәл­кім, бұл – әлгі адамдардың жыл­қыға де­ген құрметі мен шынайы сезімі болар. 

Дерек-дәйек:
Жаңа жыл қарсаңында Алматыдағы бірқатар мейрамханаларды аралап, бір адамға немесе корпоративтік отырыстың құны қанша екендігін анықтадық. Сонда байқағанымыз, жаңажылдық шоу бағдарламаны жаюлы дастарқанда тамашалаудың құны бір адам үшін 25 мың, ал банкет жасайтындар үшін бір адамға шаққанда орта есеппен 7 – 10 мың теңгені құрайды. Ал егер үйге Аяз ата мен Ақша қарды немерелеріңіз үшін шақыра қал­саңыз, онда 10 мыңнан 25 мыңға дейінгі қаржыңызды дайындай беріңіз. Себебі олардың қызмет көрсету құны күндіз анағұрлым арзан, ал түнге қарай көтеріледі екен. Мысалы, дәл осы қос кейіпкердің корпоративтік отырыстардағы құны 25 мыңнан 70 мың теңгеге жетіп жығылады. Егер балаңыз немесе немереңіз жаңажылдық шырша думанын тама­шаласын десеңіз, онда мұның құны – 800 теңгеден 13500 теңге аралығында. Таңдау жасау еркі өзіңізде!

Ал енді Жылқы жылында дастар­қанға қандай ас немесе тамақтарды қоюға болады дегенге келсек, диетаны жөн көретін қайсыбіреулер жылқы жылында алуан түрлі көкөніс пен жеміс жидектерді, сондай-ақ арпа мен сұлыдан бұқтырылған ботқа дайындап дастар­қанға қойған жөн екенін айтуда. Тағы бір құптарлық жайт, Жылқы жылында дастарқан мәзіріне арақ-шарапты жо­латпай, оның орнына шұбат пен қы­мызды қойған әлдеқайда тиімді екені бүгінде нақты дәлелденіп отыр. Ал жыл­намашылар бұл жағдайды жылқының арақ ішіп алған адам түгілі, арақтың иісі­не төзбейтінімен байланыстырады. Бұл орайда менің ойыма бір оқиға түсіп отыр. Осыдан шамамен 15-20 жыл бұ­рын елге барғанда сыныптастардың ұлан-асыр той жасағаны бар. Міне, сол тойда алыстан ат арылтып келген бір жі­гіттің баласына нағашысы екі-үш жасар тайды бәсіреге берді. Бәсіре де­ген неге жаман болсын, әлгі баланың арақ-шараптың буына бөртіп алған әкесі ұлына берілген тайды жайдақ мініп алғанда, сәйгүліктің жер тарпып, әлсін-әлсін аспанға атырылып, бір кез­-де алпамсадай жігітті әудім жерге лақ­тырып жібергені бар. Сонда мұны бай­қап тұрған атбегі ақсақал: – Қарағым, жылқы деген өте киелі де қасиетті жа­нуар. Ол сенің «ақмағамбетті» ұрттап ал­ғаныңды жақтырмай тұр. Сенбесең қара да тұр, –деп әлгі кісі жаңағы ар­ғы­мақтың үстіне жеті жастағы жиенін мін­гізіп еді, желмен жарысқан сәйгү­лік баяу жорта жөнелді. – Міне, бұл жылқы­ның қасиеті, киелігі, – деп ат­бегі ақ­сақал мәселенің мәнісін түсін­дір­ген-ді. 

Дерек-дәйек:
Психолог-ғалымдардың зерттеуінше, жылқы жылы туғандар алған бетінен қайтпайтын қайсар және қолға алған ісін аяқтамайынша дем алу дегенді білмейтін еңбекқор болып келеді. Тағы бір ерекшелігі, олар өмірде кездескен қиындықты шешпей тынбайды екен. Бұған қоса, жылқы жылының «төлдері» уәдені орындауға келгенде алдына жан салмайды. Ең бастысы, олар елгезек, орақтілді шешен болып келеді. Қиындықтан тиімді жол таба білетіндер де жылқы жылы туғандар. Қонақ күтуден жалықпайтындар да дәл осы жылы туғандар. Әдетте жылқы жылы туғандар жүрген жерін думанға айналдырып, өмірін қызықты өткізуге бейім келеді. Есте сақтайтын жайт, 2014 жыл жылқы жылғылар үшін нағыз шығармашылық жыл болмақ. Әсіресе, көктем мен күз олар үшін нағыз шабытқа бөленетін шақ.

Жұлдызнамашылардың пікірінше, әдетте адамның мінез-құлқы мен қай­сыбір қылықтары қай жылы туғаны­на, нақты айтқанда, мінез-құлқы сол жыл­дың атауын алған жануардың мінез-құлқына көп жағдайда өте ұқсас келеді екен. Демек, жылқы жылы туғандардың мінез-құлқы жылқыға ұқсайды. Әсі­лінде, жылқы жылында туғандардың алғыр және өте талантты болып келе­тінін өмірдің өзі дәлелдеп отыр. Мұны ғалымдар да қуаттап, туған жылы мен өмірге келген айының адамның ағзасы мен психологиясына, әлеуметтік жағ­дайына барынша ықпал ететінін дәлел­деуде. Мұның қаншалықты шындық екендігін кім-кімнің де күнделікті өмір­де пайымдап көруіне әбден болады. Мысалы, еліміздің кең байтақ жерін білектің күшімен, найзаның ұшымен қорғай білген ер жүрек батыр Қара­керей Қабанбай, абыз ақын-жырау Жамбыл Жабаев, қазақ халқының Сәкен Сейфуллин, Ілияс Жансүгіров, Бейімбет Майлин тәрізді біртуар клас­сик ақын-жазушылары жылқы жылы өмірге келген. Осы адамдардың еліміз тарихында биіктен орын алғандығы және барлығының да тума талант иелері екендігі шын мәнінде, жылқы жылы өмірге өте талантты да дарынды тұлғалар келетіндігін айқындай түседі. Бұған қоса, қазақ үшін киелі де қасиетті жа­нуар жылқының өте таза болып келетіні тәрізді бұл жылы туғандар ең ал­ды­мен, әр нәрседе тазалықты жанындай жақ­­-сы көреді екен. Мысалы, басқаны бы­-лай қойғанда, Сәкен мен Ілиястың отты жырларынан тазалыққа деген мәңгі іңкәрлікті, әділдікті байқайты­ны­мыз, осы сөзіміздің дәлелі! Демек, жаңа 2014 Жылқы жылы да тәуелсіз елімізді бүкіл әлем алдында тағы да сан мәрте мойындата алатын ұландар өмірге ке­ле­ді деген үміттеміз. Ал жұлдызшы На­зарбек Қожамсейіт 2014 жыл Қазақ­стан үшін береке-бірлік пен ынты­мақ-қа, жа­расымды шаттық пен қуанышқа толы жыл болатынын айтады. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні, жұмыр жер бетіне келіп жеткен Жаңа жыл – Жыл­қы жылы елтаңбамызда бейне­ленген қос арғымақ – тәуелсіз Қа­зақ елін тари­хи жетістіктер мен то­лайым табыстар­дың шырқау биігіне шы­ғара берсін! – деп тілейік.

Дерек-дәйек:
Жылқы жылы өмір есігін ашқан таны­мал адамдар: Қаракерей Қабанбай ба­тыр, Жамбыл Жабаев, Сәкен Сейфуллин, Бейімбет Майлин, Ілияс Жансүгіров, Ленин, Петр Капица, Нельсон Мандела, Никита Хрущев, Леонид Брежнев, Алек­сандр Куприн, Фредерик Шопен, Майк Тайсон, т.б.